ตัดสินใจแบบ CEO มืออาชีพ

“แยกแยะข้อเท็จจริงออกจากอารมณ์ความรู้สึก ใช้ข้อเท็จจริงเป็นพื้นฐานสำคัญผสานกับอารมณ์ที่กำกับด้วยสติ เพื่อการตัดสินใจที่สมดุลและชาญฉลาด”

นี่ไม่ใช่เพียงแค่แนวคิดเชิงปรัชญา แต่เป็นหลักคิดที่สามารถ เปลี่ยนวิธีการตัดสินใจของเรา ไม่ว่าจะเป็นเรื่องงาน การสร้างนวัตกรรมเพื่อพัฒนาชุมชนท้องถิ่น ความสัมพันธ์ หรือชีวิตส่วนตัว 

มนุษย์เป็นสิ่งมีชีวิตที่คิดด้วย เหตุผล แต่ขับเคลื่อนด้วย อารมณ์ เราจึงต้องรู้จักใช้ทั้งสองสิ่งนี้ให้เป็นเครื่องมือที่เสริมกัน ไม่ใช่ขัดแย้งกัน

ทำไมต้องใช้ "ข้อเท็จจริง + อารมณ์ + สติ ?

การตัดสินใจที่ดีต้องมาจากสามองค์ประกอบหลัก ได้แก่ ข้อเท็จจริง อารมณ์ และสติ ซึ่งทำงานร่วมกันเพื่อสร้างผลลัพธ์ที่สมดุลและมีประสิทธิภาพ

• ข้อเท็จจริง (Facts) เป็นรากฐานของความแม่นยำ ช่วยให้เรามองเห็นปัญหาและโอกาสอย่างเป็นกลาง ลดอคติ และเพิ่มความน่าเชื่อถือในการตัดสินใจ

• อารมณ์/ความรู้สึก (Emotion/Feeling) เป็นตัวเชื่อมโยงระหว่างข้อมูลกับคุณค่าภายในของมนุษย์ เพราะบางครั้ง ตัวเลขเพียงอย่างเดียวไม่สามารถสะท้อนถึงผลกระทบต่อชีวิตจริงหรือความรู้สึกของผู้คนได้

• สติ (Mindfulness) ทำให้เราสามารถใช้ทั้งข้อเท็จจริงและอารมณ์ได้อย่างสมดุล ไม่เอนเอียงไปด้านใดด้านหนึ่งมากเกินไป และช่วยป้องกันการตัดสินใจที่เกิดจากแรงกระตุ้นชั่ววูบ

หากขาดองค์ประกอบใดองค์ประกอบหนึ่ง เช่น ใช้แค่ข้อเท็จจริง อาจทำให้ตัดสินใจอย่างไร้หัวใจ ขาดความเข้าใจในมนุษย์และบริบททางสังคม หรือใช้อารมณ์ความรู้สึกเพียงอย่างเดียว ก็อาจนำไปสู่ความผิดพลาดเพราะขาดข้อมูลรองรับ ทำให้การตัดสินใจไม่มั่นคง หรือหากขาดสติกำกับก็อาจทำให้เราตอบสนองต่อสถานการณ์ด้วยอารมณ์ชั่วคราว สร้างปัญหาตามมาในระยะยาว แต่หากเราสามารถรวมสามองค์ประกอบนี้ เข้าด้วยกันก็จะช่วยให้เราตัดสินใจได้อย่างมีประสิทธิภาพ รอบคอบและสร้างผลลัพธ์ที่ยั่งยืนได้

การนำแนวคิดนี้ไปใช้ในชีวิตประจำวัน

แนวคิดของการใช้ข้อเท็จจริง อารมณ์ และสติ สามารถนำมาใช้ได้ในทุกแง่มุมของชีวิตประจำวัน ไม่ว่าจะเป็นการตัดสินใจเรื่องงาน การบริหารความสัมพันธ์ หรือการพัฒนาตนเอง การใช้ข้อเท็จจริงช่วยให้เรามองเห็นภาพรวมและเข้าใจสถานการณ์ได้อย่างชัดเจน ขณะที่อารมณ์ช่วยให้เราตระหนักถึงความรู้สึกของตัวเองและผู้อื่น และสติช่วยให้เราตอบสนองต่อสถานการณ์ต่าง ๆ อย่างมีเหตุผลและไม่วู่วาม

เมื่อเผชิญกับความท้าทายในชีวิต เช่น การเลือกระหว่างงานสองที่ หรือการตัดสินใจเกี่ยวกับอนาคตของตัวเอง การอ้างอิงข้อมูลจริงก่อนตัดสินใจ ช่วยให้เรามีความมั่นใจมากขึ้น การรับฟังอารมณ์ของตัวเองทำให้เราทราบว่าทางเลือกใดตรงกับค่านิยมและเป้าหมายในชีวิตของเรา และการใช้สติช่วยให้เรามีความอดทนไตร่ตรอง ไม่ปล่อยให้อารมณ์ชั่ววูบมากำหนดการตัดสินใจของเรา

Tips #1: Checklist สำหรับการตัดสินใจเรื่องสำคัญ

•  ข้อเท็จจริง: มีข้อมูลที่ถูกต้องและเป็นกลางหรือยัง?  

•  อารมณ์: ฟังเสียงหัวใจของตัวเองว่าสิ่งนี้เหมาะกับเราหรือไม่  

•  สติ: ไตร่ตรองอย่างรอบคอบ ไม่ตัดสินใจเร็วเกินไป  

ตัวอย่าง

1. เปลี่ยนงาน : ดูข้อมูลเกี่ยวกับบริษัทใหม่ (ข้อเท็จจริง)  พิจารณาความรู้สึกตัวเอง (อารมณ์) คิดถึงเป้าหมายในระยะยาว (สติ)  

2. เลือกคู่ชีวิต : ประเมินพฤติกรรมของเขา (ข้อเท็จจริง) สังเกตความรู้สึกของตัวเองเวลาอยู่กับเขา (อารมณ์) ไม่ปล่อยให้ความหลงชั่วคราวครอบงำ (สติ)  

Tips #2: Checklist สำหรับการควบคุมอารมณ์และความเครียด

• ข้อเท็จจริง: สิ่งที่ฉันกังวลอยู่ มีหลักฐานสนับสนุนจริงหรือเป็นแค่ความคิดไปเอง?  

• อารมณ์: ฉันรู้สึกแบบนี้เพราะอะไร?  

• สติ: วิธีที่ดีที่สุดในการจัดการอารมณ์นี้คืออะไร?  

ตัวอย่าง

1. โดนวิจารณ์: คำพูดนั้นเป็นเรื่องจริงหรือแค่ความคิดเห็น? ฉันรู้สึกไม่ดีเพราะอะไร? ถ้ามันจริง ฉันควรนำไปปรับปรุงไหม?  

2. กลัวล้มเหลว: ฉันล้มเหลวจริง ๆ หรือฉันแค่กลัว? ฉันมีทางเลือกอะไรบ้าง?  

Tips #3: Checklist สำหรับการสื่อสารและความสัมพันธ์

• ข้อเท็จจริง: อีกฝ่ายพูดหรือกระทำอะไรจริง ๆ?  

• อารมณ์: ฉันรู้สึกโกรธ/เสียใจเพราะอะไร?  

• สติ: วิธีตอบสนองที่ดีที่สุดคืออะไร?  

ตัวอย่าง

1. ทะเลาะกับเพื่อนร่วมงาน: เขาตั้งใจทำให้ฉันเสียใจ หรือฉันแค่ตีความผิด? ควรคุยกันอย่างใจเย็นก่อนตัดสินใจเลิกคบหรือไม่?

2. ความสัมพันธ์คู่รัก: ความรู้สึกไม่มั่นคงเกิดจากพฤติกรรมของอีกฝ่ายจริง ๆ หรือเป็นความกลัวของฉันเอง?  

การนำแนวคิดนี้ไปใช้กับการสร้างนวัตกรรมเพื่อพัฒนาชุมชนท้องถิ่น 

การพัฒนาชุมชนที่ยั่งยืนต้องอาศัยข้อเท็จจริงในการวิเคราะห์ปัญหาและกำหนดแนวทางแก้ไข ไม่ใช่เพียงแค่ความรู้สึกหรือความคาดหวังของผู้มีส่วนเกี่ยวข้อง ข้อมูลที่แม่นยำช่วยให้สามารถวางแผนได้อย่างมีประสิทธิภาพ ขณะเดียวกัน อารมณ์และความเข้าใจบริบทของชุมชนเป็นสิ่งสำคัญที่ช่วยสร้างความร่วมมือและความไว้วางใจจากประชาชน

เมื่อมีแนวคิดใหม่ในการพัฒนาชุมชน ควรใช้ข้อเท็จจริงเป็นฐานในการตัดสินใจ (Fact-Based Decision-Making) ไม่ว่าจะเป็นข้อมูลทางเศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อม ต้องวิเคราะห์ปัญหาจาก ข้อมูลจริง ไม่ใช่แค่ความรู้สึกหรืออคติ วางแผนพัฒนาชุมชนโดยอิงหลักฐานที่ชัดเจน  ในขณะเดียวกัน การสื่อสารกับชุมชนอย่างเปิดเผย รับฟังความต้องการของประชาชน ฟังเสียงของชุมชน และการเคารพวัฒนธรรมและวิถีชีวิตของผู้คนอย่างเข้าอกเข้าใจ (Empathy & Social Awareness) จะช่วยให้การพัฒนาเป็นไปอย่างราบรื่นและได้รับการสนับสนุน

ตัวอย่าง  

• หากคนในชุมชนมีรายได้ต่ำ ต้องดูข้อมูลทางเศรษฐกิจก่อนจะสรุปว่าเป็นเพราะ "ขี้เกียจ" หรือ "ขาดโอกาส"  

• หากมีการตัดไม้ทำลายป่า ต้องตรวจสอบสาเหตุที่แท้จริงก่อนสั่งห้าม  

• โครงการพัฒนาเกษตรอินทรีย์ ต้องฟังเสียงเกษตรกรว่าพวกเขาต้องการหรือไม่  

• การส่งเสริมการท่องเที่ยวชุมชน ต้องพิจารณาว่าชาวบ้านพร้อมรับนักท่องเที่ยวหรือไม่?  

การนำแนวคิดนี้ไปใช้ในการตลาด การประชาสัมพันธ์ และการสร้างแบรนด์

การตลาดที่มีประสิทธิภาพต้องใช้ข้อเท็จจริงในการวิเคราะห์ตลาดและกลุ่มเป้าหมาย เพื่อนำเสนอผลิตภัณฑ์และบริการที่ตอบสนองต่อความต้องการของลูกค้าได้อย่างแท้จริง ข้อมูลช่วยให้สามารถกำหนดกลยุทธ์ได้อย่างแม่นยำ โดยจะต้องวิเคราะห์ตลาดจากข้อมูลจริง ไม่ใช่แค่ความรู้สึกหรือแนวโน้มชั่วคราว ใช้ข้อเท็จจริงเป็นพื้นฐานในการสร้างกลยุทธ์ (Fact-Based Marketing & Branding) ขณะเดียวกัน การเข้าใจอารมณ์ของผู้บริโภค (Emotional Connection & Consumer Insight) ฟังเสียงของลูกค้า (ไม่ใช่แค่ใช้ตัวเลขทางสถิติอย่างเดียว) และเชื่อมโยงแบรนด์กับอารมณ์และคุณค่าที่แท้จริงของผู้บริโภค รวมถึงการใช้สติในการสื่อสารทั้งในมิติของการบริหารภาพลักษณ์และจัดการวิกฤติ (Mindful Branding & Crisis Management) จะช่วยให้แบรนด์สามารถสร้างความสัมพันธ์ที่แน่นแฟ้นและยั่งยืนกับลูกค้า

เมื่อพิจารณาการสร้างแบรนด์ ควรมีข้อเท็จจริงสนับสนุนจุดยืนของแบรนด์ ไม่ใช่เพียงการสร้างภาพลักษณ์ที่ดูดีแต่ไม่มีเนื้อหา การใช้เรื่องราวที่สื่อถึงคุณค่าของแบรนด์และทำให้ลูกค้ารู้สึกมีส่วนร่วม จะช่วยให้แบรนด์เป็นที่จดจำและได้รับความไว้วางใจจากผู้บริโภค

สรุปได้ว่า แนวคิด “แยกแยะข้อเท็จจริงออกจากอารมณ์ความรู้สึก ใช้ข้อเท็จจริงเป็นพื้นฐานสำคัญ ผสานกับอารมณ์ที่กำกับด้วยสติ เพื่อการตัดสินใจที่สมดุลและชาญฉลาด” ไม่ใช่เพียงแค่แนวทาง แต่เป็นกุญแจสำคัญสู่ความสำเร็จในทุกด้านของชีวิต ตั้งแต่การสร้างความสัมพันธ์ การขับเคลื่อนธุรกิจ ไปจนถึงการพัฒนาตัวเอง เมื่อนำข้อเท็จจริง อารมณ์ และสติ มาผสานกัน คุณจะสามารถตัดสินใจได้อย่างมั่นใจ รอบคอบ และเปี่ยมด้วยพลัง โดยไม่ถูกครอบงำจากทั้งอารมณ์หรือเหตุผลเพียงด้านเดียว นี่คือวิถีของผู้นำและผู้ที่ต้องการสร้างอนาคตที่ยั่งยืน ทั้งต่อตัวเองและสังคม 

ผู้เขียน: โค้ชเจ้ฝน

โค้ช วิทยากร ผู้เชี่ยวชาญด้านการพัฒนาตัวเอง