“ควบคุมอารมณ์ได้เป็นนายคน”5 วิธีง่าย ๆ ควบคุมอารมณ์ได้อย่างมีประสิทธิภาพ

การควบคุมอารมณ์ก็คล้ายสัญญาณไฟจราจร สัญญาณสีแดงให้หยุดรถ สัญญาณสีเหลืองให้เตรียมตัวหยุดรถ และสัญญาณสีเขียวให้รถผ่าน  ลองคิดดูว่าหากไม่มีสัญญาณไฟจราจรบนท้องถนนที่รถราหนาแน่นและเร่งรีบในชั่วโมงเร่งด่วนจะเกิดความวุ่นวายมากแค่ไหน

ในชีวิตประจำวัน เราต้องเผชิญกับความรู้สึกหลากหลายที่เกิดขึ้นจากประสบการณ์และสถานการณ์ต่าง ๆ เมื่อเกิดความรู้สึกภายในตัวเราที่เรียกว่า “อารมณ์” ไม่ว่าจะเป็นความสุขที่เรารู้สึกเมื่อได้ประสบความสำเร็จ ความเศร้าเมื่อสูญเสียบางสิ่งบางอย่าง หรือความโกรธเมื่อเผชิญกับความไม่เป็นธรรม ฯลฯ นั่นคือสัญญาณเตือนให้เรารับรู้ถึงสิ่งที่เกิดขึ้นภายในจิตใจและร่างกายของเรา 

“อารมณ์” ส่งผลต่อความคิดและการกระทำของเราอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ ในเหตุการณ์เดียวกันหากเราอยู่ในอารมณ์ปกติเราก็จะคิดและตัดสินใจแบบหนึ่ง แต่หากเราอยู่ในอารมณ์เชิงลบ เช่น โกรธเกรี้ยว เศร้าหมอง แน่นอนว่าการตัดสินใจและพฤติกรรมการแสดงออกของเราย่อมต่างไปอย่างสิ้นเชิง 

เราเคยได้ยินคำกล่าวที่ว่า “ควบคุมอารมณ์ได้เป็นนายคน” นั่นเพราะการรู้จักควบคุมอารมณ์จะทำให้คิดเฉียบคบ ตัดสินใจรอบคอบ และแสดงออกมาได้อย่างเหมาะสมกับสถานการณ์ การควบคุมอารมณ์ไม่ได้หมายถึงการกดดันหรือซ่อนความรู้สึก แต่หมายถึงการเข้าใจและจัดการกับอารมณ์อย่างมีสติ เมื่อเราไม่ถูกครอบงำด้วยอารมณ์ลบ เราจะสามารถวิเคราะห์สถานการณ์และเลือกทางออกที่เหมาะสม พร้อมรับมือกับความท้าทายต่าง ๆ ที่เป็นการเปิดโอกาสให้เราเรียนรู้และเติบโต ช่วยให้การสื่อสารของเราเป็นไปอย่างชัดเจนเหมาะสม ส่งเสริมความสัมพันธ์ที่มีคุณภาพระหว่างตัวเราและผู้คนรอบข้าง นอกจากนี้ การจัดการกับอารมณ์อย่างเหมาะสมจะช่วยลดความเครียดและเสี่ยงต่อปัญหาสุขภาพจิตในระยะยาว

5 วิธีง่าย ๆ ควบคุมอารมณ์ได้อย่างมีประสิทธิภาพ

1. สังเกตและรับรู้อารมณ์ของตนเอง

   เริ่มต้นด้วยการใส่ใจในความรู้สึกของตนเอง ไม่ว่าจะเป็นความโกรธ เศร้า หรือวิตกกังวล การจดบันทึกหรือพูดคุยกับเพื่อนที่ไว้ใจสามารถช่วยเปิดเผยและทำความเข้าใจอารมณ์ภายในได้ หากเราสามารถรับรู้ ระบุ และแยกแยะความรู้สึกที่เรากำลังเผชิญอยู่ได้ ก็ถือเป็นก้าวแรกของการเข้าใจอารมณ์ของตัวเอง 

Tips: ใช้ “วงล้ออารมณ์” (Wheel of Emotions) มาช่วยเรียกชื่ออารมณ์ของเราที่เกิดขึ้นเพื่อทำความเข้าใจอารมณ์ของตัวเองในสถานการณ์ที่เผชิญอยู่

2. หยุดและหายใจลึก ๆ

   เมื่ออารมณ์รุนแรง ลองหยุดพักและหายใจเข้าลึก ๆ นับลมหายใจเข้าและออกช้า ๆ จะช่วยให้จิตใจสงบลงและเปิดโอกาสให้เกิดการคิดอย่างมีเหตุผล ซึ่งต้องทำความเข้าใจกันก่อนว่าคำว่าอารมณ์รุนแรงนั้นจะเป็นอารมณ์เชิงบวกหรืออารมณ์เชิงลบก็ได้ ที่ทำให้พลังงานของร่างกายต่างไปจากภาวะปกติมากเกินไปหรือน้อยเกินไป เช่น ดีใจ/พอใจมากจนล้น โกรธมากจนเดือดดาล พลังงานภายในจากสภาวะอารมณ์ที่ต่างจากระดับปกติเหล่านี้ล้วนมีผลต่อความคิด การตัดสินใจและการแสดงออกทั้งสิ้น 

Tips : ศึกษา “มาตรวัดอารมณ์” (Mood meter) ช่วยทำให้เข้าใจระดับพลังงานภายในของเราที่เกิดจากสภาวะอารมณ์ได้

3. เปลี่ยนแนวคิดด้วยการคิดบวก

   มื่อเผชิญกับความท้าทาย ลองมองหามุมมองในแง่บวก ถามตัวเองว่า “จากสถานการณ์นี้ ฉันเรียนรู้อะไรได้บ้าง” การฝึกคิดบวกจะช่วยเปลี่ยนวิกฤตให้เป็นโอกาสและเสริมสร้างความมั่นใจในตัวเอง

Tips: มุมมองเชิงบวกเกิดขึ้นได้จากการฝึกตั้งคำถามเชิงบวก ซึ่งจะช่วยให้เราสามารถก้าวข้ามอุปสรรคต่าง ๆ ได้ ดังสุภาษิตที่ว่า “อย่ามองสิ่งที่ขาด จนพลาดสิ่งที่มี” ปัจจุบัน องค์กรมากมายที่ใช้กระบวนการตั้งคำถามเชิงบวก ที่เรียกว่า Appreciative Inquiry เพื่อค้นหาโอกาสและยกระดับการเติบโตขององค์กร

4. สื่อสารอย่างเปิดเผยและสร้างสรรค์

   การแสดงออกถึงความรู้สึกอย่างถูกต้องเป็นกุญแจสำคัญในการควบคุมอารมณ์ การแสดงความรู้สึกของตัวเองอย่างตรงไปตรงมาด้วยคำพูดที่สุภาพและให้เกียรติผู้อื่น พร้อมทั้งรับฟังและแลกเปลี่ยนความคิดเห็นในบรรยากาศที่เปิดกว้างและปราศจากการตัดสิน ช่วยลดความเข้าใจผิดและความตึงเครียด ส่งเสริมให้เกิดการแก้ไขปัญหาในเชิงบวกและสร้างความสัมพันธ์ที่มีคุณภาพ

5. ฝึกฝนการทำสมาธิและกิจกรรมผ่อนคลาย

   การทำสมาธิ การออกกำลังกาย หรือกิจกรรมที่ช่วยให้จิตใจสงบ เช่น การเดินเล่นหรือฟังเพลง เพียงแค่เราใส่ใจที่จะสังเกตและค้นหากิจกรรมผ่อนคลายที่เหมาะกับ life style ของตัวเองก็จะสามารถลดความวิตกกังวลและปรับสมดุลอารมณ์ของเราได้ การหาเวลาฝึกทำสมาธิตามสมควรก็จะช่วยให้จิตใจสงบ ซึ่งจิตใจที่สงบก็จะสามารถรับมือกับอารมณ์ที่รุนแรงได้ดีขึ้นนั่นเอง

จงเริ่มต้นด้วยความเข้าใจในอารมณ์ของตนเอง แล้วใช้วิธีการเล็ก ๆ เหล่านี้ในการควบคุมและเปลี่ยนแปลงอารมณ์ เพื่อให้ทุกวันของคุณเป็นวันที่เต็มไปด้วยแรงบันดาลใจและการเติบโตอย่างมั่นคง

ผู้เขียน: โค้ชเจ้ฝน

โค้ช วิทยากร ผู้เชี่ยวชาญด้านการพัฒนาตัวเอง